Prestigieuze Francqui-Prijs 2016 gaat naar kunstwetenschapper Barbara Baert (KU Leuven) voor haar pionierswerk binnen de iconologie

Brussel – De Francqui-Prijs 2016, die dit jaar wordt toegekend aan de humane wetenschappen, heeft als laureaat Barbara Baert, professor Kunstwetenschappen aan de KU Leuven. Als iconoloog onderzoekt zij de middeleeuwse beeldcultuur en reliekencultus, waarbij ze grote thema’s aansnijdt die dichtbij de mens staan zoals zintuiglijke ervaring, gezondheid en leven en dood. Deze universele motieven behandelt ze met veel bravoure in een breder kader dat historische, geografische en culturele grenzen overschrijdt. Omwille van haar gedurfde aanpak en pionierswerk in de iconologie kent de jury van gerenommeerde internationale experts de Francqui-Prijs 2016 toe aan deze buitengewone kunstwetenschapper. De jury werd voorgezeten door Harvard Professor Eric Maskin, 2007 Nobel prijs economie. De officiële uitreiking van de prijs vindt plaats op 8 juni in het Paleis der Academiën. Zijne Majesteit de Koning zal de Francqui-Prijs persoonlijk overhandigen aan professor Barbara Baert.

Veelzijdig kunstwetenschapper met een passie voor middeleeuwse kunst

Als dochter van een kunstenaar en een onderwijzeres groeide Barbara Baert op in de geur van olieverf en schilderborstels. De grote belangstelling voor beeldende kunsten die ze van thuis meekreeg, vertaalde zich in een passie voor beeldculturen en, meer specifiek, de middeleeuwse beeldtaal. Met een opvallend enthousiasme verdiepte professor Baert zich in de iconologie, het onderzoek en de interpretatie van thematische tradities in de kunsten. Als voorzitter van de vakgroep Kunstwetenschappen van de KU Leuven droeg ze bij aan een waardevol oeuvre over culturen, tijdsgrenzen en disciplines heen. In 2006 richtte ze de Iconology Research Group op, die samen met een tiental verwante instellingen het onderzoek in de iconologie steunt, verspreidt en internationaliseert. Dit getuigt van een gewaagde aanpak en innovatieve brede kijk op de humane wetenschappen, bekroond door de jury met de Francqui-prijs. Volgens professor Barbara Baert is elke begrenzing van kunst – zowel hiërarchisch als disciplinair – overbodig: “Ik omhels elke vorm van artistieke expressie als relevant genoeg om onderzocht te mogen worden door een kunsthistoricus.”

Beeldculturen doorgronden in een ruim interdisciplinair kader

Als relatief jonge wetenschappelijke discipline is de kunstgeschiedenis niet strikt gedefinieerd en biedt ze onderzoekers een waaier aan mogelijkheden om kunst te bekijken. “Ik ben vooral blij met de vrijheid die de discipline mij schenkt en dat dit ook toegejuicht wordt door de Francqui-Stichting,” verklaart professor Baert.

In haar werk vertrekt de kunstwetenschapper van iconologische thema’s uit de oude kunst en de vroege moderniteit. Ze beperkt zich daarbij niet tot een historisch-comparatieve analyse, maar gaat over verschillende periodes en cultuurgrenzen heen. Tijdens haar onderzoek treedt de professor steeds in dialoog met andere disciplines zoals de literatuurstudie, de filosofie, de antropologie en zelfs de psychoanalyse. Deze vernieuwende aanpak paste Professor Baert voor het eerst toe in haar doctoraatsthesis, A Heritage of Holy Wood, nog altijd beschouwd als een belangrijk referentiewerk. Door zich te focussen op thema's zoals aanraking, bloed en vruchtbaarheid snijdt professor Baert grote universele vraagstukken aan die vandaag de dag nog steeds een centrale plaats innemen in onze samenleving.

Een prestigieuze prijs

Dat de Francqui-Prijs ook wel eens de ‘Belgische Nobelprijs’ wordt genoemd, heeft te maken met haar rijke geschiedenis en internationale karakter. De Francqui-Stichting werd in 1932 opgericht door de Belgische diplomaat Emile Francqui en de toenmalige Amerikaanse president Herbert Hoover. Beiden investeerden na WO I in diverse wetenschapsorganisaties, om het onderzoek in België te stimuleren. Vandaag wordt de multidisciplinaire Raad van Bestuur van de stichting voorgezeten door ere-voorzitter van de Europese Raad en minister van Staat Herman Van Rompuy en de Gedelegeerd Bestuurder Prof. Pierre Van Moerbeke, zelf een vroegere Francqui-laureaat.

Elk jaar reikt de Francqui-Stichting een bedrag van 250.000 euro uit, beurtelings aan een wetenschapper uit de exacte wetenschappen, de humane wetenschappen en de biologische- en medische Wetenschappen. Meerdere laureaten van de Francqui-Prijs mochten later ook internationale prijzen in ontvangst nemen, sommigen zelfs de Nobelprijs. Zo won ook de Belgische Nobelprijswinnaar voor natuurkunde, François Englert, in 1982 deze eervolle onderscheiding voor exacte wetenschappen.

De officiële uitreiking van de Francqui-Prijs 2016 vindt plaats op 8 juni in het Paleis der Academiën in aanwezigheid van Zijne Majesteit de Koning.

Voor meer informatie over de loopbaan en het onderzoek van Barbara Baert: zie persdossier in bijlage