Prestigieuze Francqui-Prijs 2017 bekroont het pionierswerk van neuroloog Steven Laureys inzake coma en andere bewustzijnsstoornissen
#Francqui
De Francqui-Prijs 2017, dit jaar in de Biologische en Medische wetenschappen, werd toegekend aan professor in de neurologie Steven Laureys van de Universiteit van Luik. Het Vlaamse publiek kon reeds kennismaken met zijn indrukwekkende werk in de tv-reeks Topdokters. Laureys staat aan het hoofd van de ‘Coma Science Group’, een transdisciplinaire wereldautoriteit op het vlak van onderzoek naar coma en bewustzijnsstoornissen. De jury van gerenommeerde internationale experts kent de Francqui-Prijs 2017 toe aan deze buitengewone onderzoeker en arts omwille van zijn baanbrekend onderzoek inzake de diagnose, prognose en behandeling van hersenletsels en bewustzijnsstoornissen. Daarnaast hebben zijn bevindingen ook ons denken beïnvloed over de ethische en juridische aspecten in discussies over levensbeëindiging en chronische behandeling. De officiële uitreiking van de prijs vindt plaats op 13 juni in het Paleis der Academiën.
Het ultieme doel: het mysterie van het menselijke bewustzijn ontrafelen
Reeds van jongs af aan gefascineerd door vragen omtrent het menselijk bewustzijn, blaast professor Laureys eind de jaren ‘90 het onderzoek naar coma – dat zelf comateus geworden was – nieuw leven in. Zijn multimodale aanpak die gebruik maakt van gedragsbeoordeling, elektrofysiologische studies en functionele neurobeeldvorming (PET-scans en MRI- scans), leidt tot de opmerkelijke vaststelling dat maar liefst 40 procent van de patiënten die na een coma in een “vegetatieve status” verkeren eigenlijk (minimaal) bewust is. Deze personen kunnen dus nog emoties voelen en pijn lijden. Daarnaast identificeerde Laureys in het menselijk brein niet één, maar twee bewustzijnsnetwerken - een extern (over de omgeving) en een intern bewustzijnsnetwerk (over onszelf). Een elementaire vaststelling die heeft geleid tot een beter inzicht in het neurale netwerk van bewustzijn, maar die ook helpt om de kans op herstel beter te voorspellen.
Nieuwe bevindingen roepen ethische en religieuze vragen op
Naast een enorme wetenschappelijke en klinische impact, hebben de resultaten van professor Laureys’ onderzoek ook de ethische en juridische uitdagingen die patiënten in coma of in aanverwante condities stellen, verscherpt en het debat omtrent levensbeëindiging en chronische zorg grondig hertekent. Laureys schuwt zijn maatschappelijke rol als wetenschapper niet en tracht de debatten te rationaliseren met wetenschappelijk onderbouwde gegevens. “Ons onderzoek wordt geregeld bekritiseerd vanuit de ‘pro-life’ christelijke beweging, maar ook omgekeerd vanuit atheïsten die het recht om te sterven bepleiten. We bevinden ons dus in het midden van een brug die langs beide kanten beschoten wordt: voor mij een teken dat we genuanceerd bezig zijn”, aldus Laureys.
Wetenschappers en laboratoria horen thuis in het ziekenhuis
Doorheen zijn loopbaan combineert Laureys klinische en wetenschappelijke expertise: als klinisch professor aan de dienst neurologie van het universitair ziekenhuis Sart-Tilman van Luik en als onderzoeksdirecteur voor het Franstalig Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FRS-FNRS) verbonden aan het “GIGA Consciousness” onderzoekscentrum van de universiteit van Luik. Laureys gelooft ook sterk in deze combinatie: “wetenschappers moeten van hun ivoren toren naar het ziekenhuis gebracht worden, waar ook de laboratoria voor onderzoek gevestigd moeten zijn. Alleen als er voeling is met de concrete problemen waarmee mensen geconfronteerd worden, kan wetenschap naar realiteit vertaalbaar zijn.”
Verder toont Laureys zich ook een charismatisch en humanistisch pleitbezorger van het recht op betere levenskwaliteit en zorg voor patiënten met een ernstig hersenletsel. Zo bepleitte hij ook de lancering van de meer respectvolle term “niet-responsieve toestand” in plaats van het toen gebruikelijke “vegetatief”. Zijn niet aflatende inzet voor deze vaak verkeerd gediagnostiseerde en vergeten patiëntengroep zorgen ervoor dat professor Laureys door families van over de hele wereld wordt geraadpleegd.
Een prestigieuze prijs
Dat de Francqui-Prijs ook wel eens de ‘Belgische Nobelprijs’ wordt genoemd, heeft te maken met haar rijke geschiedenis en internationale karakter. De Francqui-Stichting werd in 1932 opgericht door de Belgische diplomaat Emile Francqui en de toenmalige Amerikaanse president Herbert Hoover. Beiden investeerden na WO I in diverse wetenschapsorganisaties, om het onderzoek in België te stimuleren. Vandaag wordt de multidisciplinaire Raad van Bestuur van de stichting voorgezeten door ere-voorzitter van de Europese Raad en minister van Staat Herman Van Rompuy en de Gedelegeerd Bestuurder Prof. Pierre Van Moerbeke, zelf een vroegere Francqui-laureaat.
Elk jaar reikt de Francqui-Stichting een bedrag van 250.000 euro uit, beurtelings aan een wetenschapper uit de exacte wetenschappen, de humane wetenschappen en de biologische- en medische wetenschappen. Meerdere laureaten van de Francqui-Prijs mochten later ook internationale prijzen in ontvangst nemen, sommigen zelfs de Nobelprijs. Zo won ook de Belgische Nobelprijswinnaar voor natuurkunde, François Englert, in 1982 deze eervolle onderscheiding voor exacte wetenschappen.
De officiële uitreiking van de Francqui-Prijs 2017 vindt plaats op 13 juni in het Paleis der Academiën.
Meer info over het werk en de loopbaan van Steven Laureys is beschikbaar in het persdossier of online op:
